Kafka làm tôi run rẩy sợ hãi.
Đời người như một giấc chiêm bao, có giấc mơ đẹp, có cơn ác mộng, nhưng dù là thứ nào, thì khi tỉnh dậy, chúng ta vẫn phải đối mặt với một cuộc đời nửa tốt nửa xấu. Nhưng khi chính cơn ác mộng lại trở thành đời thực thì sao, giống như Trang Chu mộng hồ điệp, cuối cùng không phân biệt được là Hồ điệp mộng Trang Chu hay Trang Chu mộng hồ điệp nữa...

Có thể nói Kafka chính là người đã lồng ghép nửa mơ nửa thực ấy trong tác phẩm Hóa thân của mình. Gregor Samsa chỉ là một anh chàng nhân viên tầm thường đến không thể tầm thường hơn, và một ngày đầy mệt mỏi, sau khi anh tỉnh lại, thì anh đã bị vướng vào một ác mộng - anh bị hóa thành một loài động vật với thân mình bè ra, và bốn cái chân cũn cỡn. Đó là con gián, và nói một cách chính xác, anh thành một con-gián-có-mặt-người. Cuộc đời thật tàn nhẫn với Gregor, anh chẳng thế làm một con người bình thường, cũng chẳng thể làm một con gián bình thường, tiếp tục cuộc đời đơn điệu của mình, mà anh phải sống tiếp, sống một cách mệt mỏi, vì những lo nghĩ cho gia đình, vì những gánh nặng gia đình vốn đè trên vai mình đã quen, khi bỏ xuống lại trái lo phải nghĩ tới nó.

Đề tài của Hóa thân không phải thật mới lạ trong thời hiện đại bây giờ: hóa thành loài vật. Cùng là việc hóa thành các loài động vật khác, tôi có đọc Animorphs - người hóa thú, và từng thích nó. Mặc dù mỗi cuốn có một đề tài riêng - cuộc phiêu lưu của đám thiếu niên trong cuộc hành trình chống lại người ngoài hành tinh, và cuộc sống của anh chàng nhân viên tầm thường - nhưng nếu phải nói tôi thích cuốn nào hơn, thì có lẽ đó là Hóa thân. Ở Animorphs hay Hóa thân, thì sự biến hóa diễn ra ở cả tâm sinh lý, nhưng Animorphs chỉ là những bản năng, còn Hóa thân là những nội tâm vặn vẹo theo hình hài...

Một cơn ác mộng theo nghĩa bóng nhưng lại ẩn chứa những điều chân thực và "rất đời". Kafka thật khéo léo khi khắc họa chân dung cuộc đời của cả một gia đình một cách chân thực, xúc động nhưng cũng đáng sợ đến vậy. Hóa thân làm tôi ghê sợ loài người bởi một người cha, người mẹ, người em gái, nhưng còn ghê sợ hơn bởi chính Gregor. Mang hình hài ác quỷ, và cái tâm cũng dần thay đổi, yêu gia đình, nhưng rồi trong tình yêu ấy cũng mang một sự ích kỷ đến đáng thương riêng. Cái ích kỷ của Gregor là ích kỷ đối với người thân, nhưng yêu thương chính mình, và tôi thích điều ấy ở anh.

Cuốn Hóa thân thật sự rất mỏng, nhưng nó làm tôi phải mất kha khá thời gian đọc, và đọc lại vài lần vài đoạn. Không phải do Hóa thân dở, mà do tôi sợ hãi, sợ hãi trước những con người trần trụi, xã hội trần trụi với những bộ mặt thật xấu xí. Nếu họ không đối xử vậy với Gregor, nếu Gregor không "hóa thân", nếu....