Tuyển tập bao gồm 2 phần: truyện ngắn và truyện dài. Phần truyện ngắn gồm 36 mẩu truyện xoay quanh cuộc sống thường ngày của người dân vùng nông thôn thời trước 45 cho đến sau 75. Phần truyện dài chỉ có một truyện duy nhất là "Bước đường cùng".

Chủ đề của phần truyện ngắn bao gồm rất nhiều khía cạnh của xã hội thời đó, nhưng xuyên suốt nó thì những hình ảnh u ám vẫn chiếm phần lớn, chỉ có những mẩu truyện cuối khi tác giả khắc họa tinh thần cách mạng mới mang lại một tia sáng. Nguyễn Công Hoan chuyên về văn châm biếm, các tác phẩm của ông công kích những cường hào ác bá thời ấy, làm dấy lên những mâu thuẫn giai cấp; ông nêu rõ nguyên nhân khiến người dân chịu cực chịu khổ như vậy là do đói và dốt.

"Bước đường cùng" tạo nên một bức tranh rộng hơn, chất chứa hầu hết những mảnh đời có trong các mẩu truyện ngắn. Câu chuyện xoay quanh gia đình anh Pha, từ chỗ có cuộc sống thoải mái tuy không mấy dư dả mà chỉ qua vài cái vạ đã trở nên khánh kiệt đến mức bỏ xứ mà đi. Đọc "Bước đường cùng", người đọc không khỏi nể phục ngòi bút của Nguyễn Công Hoan, ông đã từng bước tạo nên một anh Pha từ một nông dân chân chất, cam chịu sự bóc lột của bọn địa chủ, dần dần nuôi được lòng căm thù và quyết tâm thay đổi, quyết tâm học chữ để đứng lên chống lại những kẻ đã đẩy mình đến bước đường cùng. Ông cung cấp đủ tình tiết để người đọc xót thương cho số phận người nông dân, hả hê khi thấy họ dám đứng lên và nắm lấy vận mệnh của mình.