“Đong tấm lòng” chất chứa một nỗi lòng vừa ám sầu lại cá tính, đôi chỗ tình tiết lại khiến lòng ta chậm lại, cảm nhận sự đời với nỗi man mác miên man kèm theo đó là lời nói phê phán từ tận đáy lòng với những thị phi, hẹp hòi của cuộc sống. Vẫn là những câu chuyện gần gũi, đầy yêu thương nhưng “Đong tấm lòng” lại mang đến những điều nhức nhối cho lòng bạn đọc.

Thực ra, số lượng của một tập tản văn không phải là điều đặc biệt, quan trọng nhất chính là sắc thái riêng biệt mà mỗi câu chuyện trong tập sách ấy mang đến có thực sự là đậm đà hay không. Không bàn luận những ý đồ cao xa hay mở rộng quá thể, tác giả Nguyễn Ngọc Tư vẫn lấy chất liệu đời thường để diễn tả những vấn đề bình dị xung quanh, thậm chí là chính bản thân mỗi người chúng ta cũng đã từng trải qua những sự việc như vậy.

Chẳng hạn như câu chuyện hài hước của cố Tám hay nói chuyện một mình nhưng cụ luôn khẳng định bản thân vẫn luôn tỉnh táo và nhận thức được mọi chuyện. Thực ra cụ già đang sống tận hưởng những ngày cuối đời bằng cách an nhàn và hòa mình vào thiên nhiên, cụ nói chuyện với những con côn trùng xung quanh sân vườn, với những con vật nuôi quen thuộc và cả mấy đứa cháu sống gần bên. Những tình cảm thân thương mà cụ dành cho mọi thứ xung quanh mình thật ấm áp dù đó chỉ là một chú thằn lằn lang thang hay là những con ong bầu nấp trong ống tre, ống trúc. Tình cảm mà một người già dành cho mấy con vật be bé ấy cũng chẳng khác gì con cháu trong nhà, cũng như cái cách cụ đối xử với mấy đứa trẻ vậy. Tuy tuổi tác đã cao nhưng chẳng bao giờ cụ quên tên của đứa nào cả, lúc nào cũng mang lại cảm giác thân tình cho lũ nhỏ để chúng luôn nhìn nhận nhà cụ như nhà chúng. Cứ như thế, cụ đã bảo bọc và che chở cho biết bao nhiêu con vật, con người bé bỏng xung quanh, tựa như một vị tiên hiền giữa chốn trần gian vậy.

Rồi chuyện cất nhà ở xẻo Rô với sự nghĩa tình của những người hàng xóm với nhau. Khi đàn bà thì pha trà nấu cơm còn đàn ông thì cùng nhau dựng nhà lợp vách. Chung sức chung lòng để vun đắp cho hạnh phúc của nhau, vun vén cho mái ấm của người khác cũng là cách để tạo tình nghĩa xóm làng. Vậy rồi thời gian trôi qua mau, vật chất thì chóng quên nhưng tình cảm khi xưa thì cứ còn đó mãi trong lòng của những người đã từng giúp đỡ nhau, Thế mới biết sự trân quý dành cho nhau bắt nguồn từ những việc vô cùng đơn giản mà tấm lòng và sự chân thành chính là căn nguyên để gây dựng mọi điều tốt đẹp. Mọi tình huống đều dung dị và cho ta thấy tình người ở thế gian này vẫn luôn rạng ngời như thế. Dẫu rằng sau đó có những sự thay đổi nhất định ở xẻo Rô nhưng ít ra nơi đó cũng đã từng chất chứa những tình cảm chân thật nhất, khiến cho bạn đọc cảm thấy ấm lòng.

Và hơn tất cả vẫn là tình cảm gia đình, tình cảm mẹ con thắm thiết được nhà văn Nguyễn Ngọc Tư gói gọn trong một câu chuyện cảm động, thấm thía. Tình thương con dạt dào cũng những câu chuyện quê của một bà mẹ ở vùng đất nghèo lên thăm con ở phố thị đã tô sắc cho cuộc đời của đứa con thêm những chấm phá lạ kỳ. Có lẽ lâu lắm rồi, anh chàng đó chưa được có mẹ ở bên hay chỉ đơn giản là nghe tiếng mẹ qua những câu chuyện nửa đùa nửa thật, chân chất quê mùa nhưng thú vị quá đỗi. Chuyện nhà hàng xóm cho đến chuyện gia đình được kể lại một cách không đầy đủ nhưng đã khiến lòng đứa con ấm áp chỉ vì đó là lời mẹ kể, lời yêu thương của mẹ. Ở cái nơi bộn bề lo toan và mệt mỏi, chỉ cần có bóng dáng của mẹ hiền ở bên và nghe những tiếng kể chuyện vặt vãnh nhưng đầy tình cảm ấy cũng đủ khiến con tim rộn ràng và an ủi. Có lẽ, người mẹ trong câu chuyện đã mang cả một vùng quê lên cho đứa con để nó vẫn mãi nhớ về cội nguồn quê hương, vẫn ngậm ngùi về tình thương của nhà cũ.

Ngoài ra, văn của Nguyễn Ngọc Tư không chỉ mở ra tình cảm nhẹ nhàng mà còn đề cập đến những vấn đề xã hội. Đó là câu chuyện vô cảm của mạng xã hội hiện nay khi người ta chỉ biết đăng lên những bức hình giật tít để kiếm những cái like rẻ tiền trên facebook mà thôi. Có lẽ, vấn đề đã quen thuộc đến mức nhàm chán vì ai cũng hiểu được mặt trái của mạng xã hội đã hình thành những văn hóa sỉ nhục, hững hờ và quay lưng với tình thương trong cuộc sống ngày nay. Nhưng Nguyễn Ngọc Tư đã nhấn sâu hơn vào thực trạng ấy để thấy yếu tố lạnh lùng trong con người và mang đến tình tiết có tính chất hậu quả khi chuyện tình của anh chàng “bồ” bị tan vỡ bởi vì cô gái nhận ra sự vô tình của anh ta một ngày nào đó cũng sẽ lan tràn đến cả cuộc sống của cô. Một người có thể dửng dưng với nỗi đau của người khác như thế thì dù tốt mã đến nhường nào cũng chẳng thể trở thành một người yêu lý tưởng được. Và đặc biệt là với công việc của một người y sĩ thì đạo đức và tình thương lại càng quan trọng hơn hết. Có lẽ đây cũng là một sự cảnh tỉnh và cũng là một lời lên án cho cuộc sống thiếu tình người ngày nay.

Thực ra, “Đong tấm lòng” bàn tới rất nhiều vấn đề khác nhau nhưng có lẽ tình người vẫn là chủ đề xuyên suốt tập sách và khiến tôi ấn tượng vô cùng. Tấm lòng có đem ra cân đong đo đếm được không?! Có lẽ chúng ta cần phải nhìn nhận nhiều hơn về cuộc sống này, về tình nghĩa và những mối quan hệ xung quanh để thấu hiểu thêm nhiều việc, hiểu thêm bản thân cần làm gì để xây dựng một cuộc đời tràn ngập tình thương cho chính mình.