Phần nhiều cuốn sách này mô tả sự giằng xé trong nội tâm Thứ - một anh giáo trường tư, có học thức, lý tưởng nhưng bị gánh nặng cơm áo gạo tiền ghì xuống sát đất.

Thứ ý thức rõ giá trị bản thân. Mỗi việc anh làm, mỗi điều anh nghĩ đều gây trong anh nhiều suy tư. Ví như việc anh nhìn một cô gái khác, cũng đủ làm anh dằn vặt vì cảm thấy có lỗi với người vợ lam lũ ở quê nhà. Hoặc khi sự có mặt cùng vẻ ngoài học thức của anh làm nổi bật lên nét thô kệch của ông chủ nhà, làm vợ ông ngượng, cũng khiến anh băn khoăn không ít. Rồi lúc anh đau đớn nhận ra lòng anh từ lúc nào trở nên cằn cỗi quá, khi một suy nghĩ ác ý trong đầu xuất hiện.

Mạch suy tư của anh có khi làm mình cảm thấy ngột ngạt, bí bách, vì nó chẳng chừa một lối nào để anh đi mà có thể cho là phải. Làm thế này không được, làm thế kia thì không phải, nghĩ thế này thật sai, nghĩ thế kia thì quấy... thế giới nội tâm của anh Thứ trong cuốn sách này bộn bề và vô cùng chân thực. Mình nghĩ rằng, cũng như mình, không ít người đọc sẽ nhìn thấy nội tâm của chính bản thân trong cuốn sách này.

Mình chưa đọc nhiều văn học Việt Nam trước 45, nhưng những cuốn mình đọc đều để lại ấn tượng về một bầu không khí ảm đạm, những kiếp người lầm than, cuộc sống bế tắc. Đặc biệt là thế giới nội tâm được khắc hoạ vô cùng chân thực, cuốn hút.