Những con cá mắc cạn kể về cuộc đời của hai đứa bé Tăng và Chung bị cha mẹ bỏ rơi, bị hắt hủi. Từ lúc còn nhỏ xíu hai đứa đã lang thang đầu đường xó chợ, nhặt nhạnh nhiều khi là cả trộm cắp để lo cho cái bụng đỡ đói. Rồi hai đứa may mắn được bà Tám, người đàn bà lượm ve chai cưu mang. Tuy không giàu sang gì nhưng hai đứa cũng hạnh phúc khi có một mái nhà. Nhưng chả được bao lâu thì bà Tám qua đời. Hai đứa nhỏ lại bơ vơ côi cút như trước đây. Rồi hai đứa được ông Bảy Cò thương tình đưa xuống Hà Tiên để xin việc ông Hai Cường. Ông không tán thành khi hai đứa nhỏ mới tám tuổi đầu đã đến đây xin việc. Nhưng khi biết hoàn cảnh của Tăng và Chung thì ông đã thương tình cho hai đứa làm công việc lựa cá. Tiếp đó là chuỗi ngày khá vui vẻ của hai đứa nhỏ, những câu truyện hồn nhiên, những trò đùa tinh quái của hai đứa trẻ mới lớn đã phải vất vả mưu sinh. Ông Hai Cường cũng là một người tốt, ông đã cho hai đứa được đi học, được đến trường. Sống ở bãi cá, một ngày đến trường, một ngày phân loại cá đã là cuộc sống thường ngày của cả hai.Chúng nhanh chóng có được những người bạn tốt, những con người tuy nghèo, tuy lam lũ nhưng cái tình người thì không bao giờ nghèo. Rồi ông Hai cũng quyết định sang Mĩ sống với con cái, không thể tiếp tục cưu mang hai đứa nhỏ được nữa. Cuộc sống của Tăng và Chung sẽ lại như thế nào đây? Lại trở thành những đứa trẻ cù bất cù bơ, nhưng sau những năm tháng cực khổ đó chúng đã có trong mình hai chữ: bản lĩnh.