Nạn đói năm 1945 là một trận đói khủng khiếp, đã cướp đi hai triệu sinh mệnh người Việt Nam ta. Các tác phẩm đề cập đến cái thời ấy thật khủng khiếp, xác chết đầy đường không ai chôn cất, những con người đói dơ xương, gương mặt chỉ còn 2 con mắt trũng sâu, đi vẹo vọ...

Tuy nhiên, trong các tác phẩm ấy có 1 tác phẩm rất đặc biệt, nó đề cập đến cái nghèo, cái khổ, cái đói, song trong hoàn cảnh đói vàng mắt ấy có một đôi lứa lại đến được với nhau - đó là vợ chồng Tràng.

Tràng là một chàng trai nghèo khổ và xấu xí, sống ngụ cư cùng mẹ trong một khu vườn đầy có dại và một túp lều tranh để chui ra chui vào. Song anh là người tốt bụng, được lũ trẻ trong làng rất yêu quý. Khi còn chưa bị cái đói hành hạ, chiều nào Tràng đi làm về cũng được một lũ trẻ chờ đón, đứa bám lưng, đứa bá vai rất vui vẻ. Sau này khi cái đói bao trùm, chúng ngồi ủ rũ, vật vờ bên lề đường, không nhúc nhích, có những đứa ngã lăn ra , ấy bởi chúng đã chêt

Cho dù bị cái đói khủng khiếp đe dọa, Tràng vẫn là một chàng trai tốt bung, sẵn sàng chia sẻ với người phụ nữ lạ mặt những miếng ăn có thể là lâu lắm mới được ăn lại. Đúng là "một miếng khi đói, bằng một gói khi no". Cảm cái nghĩa ấy của Tràng, người phụ nữ đó đã theo về làm vợ anh, đó chính là người "Vợ nhặt"

Tuy tác phẩm viết nhiều về cái đói khủng khiếp, song vẫn ấm áp tình người. Đó là tấm lòng rộng rãi của Tràng , sẵn sàng "nhường cơm sẻ áo" cho một người xa lạ cũng bị cơn đói hành hạ như mình. Đó là bà cụ Tứ yêu thương con trai, bà thương cả "Người vợ nhặt" của Tràng. Thương cho cô về làm dâu mà không được cả đôi ba mâm cỗ để rước cô về. Cho dù bà nghĩ“ chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát này không" song bà vẫn thương xót người con dâu. Còn "Người vợ nhặt" cho dù cám cảnh gia đình Tràng khi mới về, song chị vẫn quyết định xắn tay áo lên dọn dẹp nhà cửa và quyết định bắt đầu một cuộc sống mới cùng anh. Có chị về ngôi nhà đầm ấm hơn, không còn lạnh lẽo như trước.

"Vợ nhặt" là một tác phẩm hay và độc đáo của nhà văn Kim Lân. Ông đã có một cốt truyện lạ, với văn phong mang hơi thở Bắc Bộ đặc sắc- Truyện ngắn đã đọng lại cùng thời gian và sống mãi trong lòng người đọc .