Đêm Dài Một Đời

Trong một chuyến tàu xe tiễn chân gia đình ba người di cư vào Sài Gòn, một tai nạn khủng khiếp đã xảy ra. Bố mẹ Thương đã ra đi, bỏ nó trong hình hài một đứa trẻ bơ vơ với cánh cửa sổ tâm hồn đã bị bóng tối bao vây lại cho cuộc đời. Hoàn cảnh xô đẩy cũng đã gạt Thương khỏi thế giới ánh sáng gia đình người chú, dẫn lối Thương đến với ngôi trường dành riêng cho những kẻ cuộc sống đã chìm trong màn đêm.

Trí tưởng tượng tuyệt vời của tác giả cứ thế thúc bách người đọc theo dấu đứa trẻ tên Thương đang lần mò chập choạng dấn bước vào ngõ tối hun hút. Mon men đi sau hắn trong cái ngõ hỗn mang một màu đen ta lại tiếp tục mò mẫm phải những đứa trẻ khác cùng với lỗ hổng không đáy xâm chiếm hoàn toàn cuộc sống như Thương. Những đứa trẻ trốn trong bóng tối vô hình dần được tác giả định hình tính cách bằng những đường nét dần tỏ trong những cái chạm lần mò tiếp xúc da thịt và tâm hồn. Mọi xúc cảm của tôi đã nghẹn lại khi tưởng tượng đến cái cảnh Thương và đám bạn cùng bày trò kỳ quặc để tiễn Tần – một đứa trẻ mù trong ngày tốt nghiệp ra trường – bằng nghi thức của một đám tang vĩnh viễn tiễn biệt sự sống. Cái cổng trường bị biến thành nghĩa địa và bước qua khỏi cổng trường là bước vào nấm mồ cuộc đời. Vở diễn hoàn hảo này là một trò đùa chua cay của số phận, nó diễn ra trong sự say mê tìm kiếm chút vị ngọt của niềm vui hòa trộn với nỗi buồn và nước mắt than khóc cho phận chung.

Thường thì, những cuốn sách hay sẽ luôn tìm đến tay người đọc trong một dịp tình cờ nào đó, khi sự bối rối hoài nghi của cõi lòng khao khát tìm được một lời an ủi hay khi cái đầu ta hoàn toàn trống rỗng để tiếp thu thêm một cái gì đó thực sự mới mẻ. Đối với tôi, “Đêm dài một đời” là tác phẩm đầu tiên của Lê Tất Điều mà tôi đọc và nó đã trở nên đầy sức mê hoặc với sự xâm chiếm của cả hai luồng ý nghĩ ấy. Mặc dù, tác phẩm ra đời năm 1966, thời điểm cách nay đã lâu nhưng nó vẫn mới mẻ với hiện thực văn chương đang dần vắng bóng tác phẩm lung linh ánh hồn hậu và bao dung, trong đời sống mà sự vô cảm đang như một dịch bệnh lây lan mãnh liệt thì nó cũng đầy tính thiết thực.

Bàn tay cuộc đời đã không ra tay với tất cả, mà chỉ thương tình chọn bọn trẻ hay vô tâm đùa bỡn trao cho chúng những cay nghiệt cuộc đời? Và dù cho là lí do gì đi nữa, điều quan trọng là chúng có sức mạnh kết nối lại khắng khít với nhau trong cái sợi dây hy vọng mong manh bám víu vào tương lai và thèm khát tình yêu thương mãnh liệt đang lẩn trốn đâu đó, đến độ chuyển hóa thành ước muốn được nắm lấy một cánh tay dẫn đường bất kì nào đó mà chúng gặp, để lại vô tình phải lãnh nhận thêm những kì thị, toan tính, lừa gạt…

Bất giác, những khiếm khuyết biến con người thành trong suốt vô hình trong thế giới những người sáng. Thương từ lâu đã không còn cảm nhận mọi thứ bằng mắt nữa nhưng lại dần phát triển một khả năng đặc biệt khác, lắng nghe được tình thương nơi trái tim con người. Tất cả mọi cảm xúc được nhìn nhận và đong đếm qua đôi tai nhạy cảm. Trong bóng tối thinh lặng, hắn nghe được độ nông sâu của âm điệu yêu thương trong giọng nói, nghe được tiếng thở dài của cuộc sống lướt trên da thịt, nghe được tiếng thiên nhiên vẫy gọi qua ngọn gió, hạt mưa…

Đôi khi, tôi ngờ rằng con người thực là những kẻ đi gieo lời dối gian. Chúng ta có lẽ chỉ là những kẻ thật giả tạo, khi đứng trong vị thế một kẻ bình thường ra sức bảo ban một người khiếm khuyết phải giữ lấy khát khao cố gắng sống tốt như thế nào. Mọi ngôn từ tích cực tuôn ra từ môi miệng dường như đều sáo rỗng vô nghĩa, khi đứng trong thế giới của những kẻ khỏe mạnh khuyên nhủ một kẻ số phận yếu đau bẩm sinh phải chăm luyện tập giữ gìn sức khỏe bản thân. Cho dù là cạnh họ, nhưng ta cũng chỉ là đứng bên ngoài những nỗi đau ấy thì ta chẳng phải là kẻ có chút trọng lượng nào để khuyên lơn người. Điều ấy chỉ có thể đủ sức cảm hóa khi nó xuất phát từ một kẻ đồng cảnh ngộ đang nỗ lực tự vươn lên để tách mình khỏi cái gánh nặng trách nhiệm vô dụng vô hình đè lên những người sáng khác. Cái động tác khéo léo biến hình thành những đứa trẻ giàu cảm nghiệm và từng trải trong bóng tối cuộc đời của tác giả, đạt độ sáng đủ để thắp lên tia hy vọng an ủi cho những trái tim khiếm khuyết: để Thương cất tiếng nồng nàn hát lên những thông điệp hy vọng sống truyền vào bóng tối của những tâm hồn khát sự sáng: “Tôi tìm được sự rung động, xúc cảm trong khi hát. Tôi phải nói về một thế giới nào đó, một thế giới mềm nhỏ kết bằng những nỗi buồn man mác, đôi khi chan chứa tình thương yêu. Tôi muốn hát thế nào để mọi người cùng hiểu về thế giới đó. Mọi người phải cùng sống, cùng bàng hoàng vì bài hát như tôi”; để San nuôi dưỡng ước vọng đang lớn dần về một trung tâm việc làm ổn định cho người mù; để Lĩnh ôm khát vọng du học để quay về giúp đỡ những người mù khác, và để lời lý giải chân thành có sức lay động của Bằng cho sự nghiệt ngã của số phận: “Con người được sinh ra đời như những giọt mưa rơi trên địa cầu không hề có mặt phẳng, giọt rơi trên đỉnh núi, giọt nằm dưới đáy vực. Vị trí đời em cũng chỉ là một vực sâu thăm thẳm. Nhưng em tin là nếu mình hết sức cố gắng, trời vẫn cho mình đủ thời gian để leo từ vực thẳm lên đỉnh núi. “

Nhiều lúc cuộc sống rơi vào rơi vào bóng đêm hoang mang, một đôi mắt sáng tỏ vẫn cố mò mẫm đường cho một trái tim mù bước đi. Và rồi như thế nhận ra, chẳng chi những người mù mà ai cũng sẽ có thể rơi thỏm vào những đêm đen nghịch cảnh. Bóng đêm kia kéo dài cuộc đời ta ra sao và sẽ dẫn ta đến đâu, cuốn sách đẹp này sẽ là khoảnh khắc tuyệt đẹp lấp đầy những khoảng trống nghi ngại trong lòng. Nếu như người ta sớm có cái trải nghiệm đêm đen nghiệt ngã trong một khắc, có lẽ họ sẽ trân trọng những bước đi chậm lại của trái tim bên cạnh tâm hồn những kẻ khác trong lời nói và hành động để biết trân quý sự sống đầy ánh sáng của mình. Chỉ tiếc, người ta thường chỉ nhận ra điều ấy khi bệnh tật ghé thăm kéo ta khỏi sự hối hả tất bật hay chỉ khi tuổi già đã vượt thắng thân xác trên đường chạy marathon về đích.

P.s: Cái bìa sách quả thực rất đẹp và phù hợp với giá trị “Đêm dài một đời.”